مراقبت های بعد از پی آر پی صورت

شش ساعت ابتدایی پس از تزریق پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت)، سرنوشت‌سازترین بازه زمانی برای موفقیت درمان شماست؛ در این بازه، لمس صورت و شستشو مطلقاً ممنوع است تا لخته‌های ظریف فیبرینی فرصت تثبیت داشته باشند و فاکتورهای رشد آزاد شده بتوانند به گیرنده های سلولی متصل شوند. احساس سوزش خفیف، گرمای موضعی و قرمزی در ۲۴ ساعت اول کاملاً طبیعی و نشانه فعال‌سازی سیستم ایمنی برای بازسازی بافت است، اما اگر ندانید کدام مسکن را مصرف کنید یا چگونه بخوابید، ممکن است ناخواسته تمام فرآیند درمان را خنثی کنید. شما هزینه و درد تزریق را تحمل کرده‌اید تا پوستی جوان‌تر داشته باشید، اما موفقیت نهایی این درمان بیولوژیک تنها ۳۰ درصد به مهارت پزشک در کلینیک وابسته است و ۷۰ درصد باقیمانده دقیقاً به رفتار شما در ۴۸ ساعت آینده در منزل بستگی دارد که اگر طبق اصول فیزیولوژیک نباشد، نه تنها کلاژن‌سازی رخ نمی‌دهد، بلکه خطر عفونت‌های پوستی و لک‌های ماندگار افزایش می‌یابد.

اصول حیاتی و ممنوعیت‌های لمس و شستشو در مراقبت بعد از پی آر پی صورت (۰ تا ۶ ساعت اول)

بازه زمانی صفر تا شش ساعت پس از تزریق، به عنوان “زمان طلایی اتصال” شناخته می‌شود که طی آن پلاکت‌های تزریق شده در حال دگرانولاسیون و آزادسازی سیتوکین‌ها هستند و هرگونه مداخله فیزیکی می‌تواند این پروسه را مختل کند، بنابراین حیاتی‌ترین قانون در مراقبت بعد از پی آر پی صورت این است که تا حداقل ۶ ساعت (و ترجیحاً تا صبح روز بعد اگر تزریق عصر انجام شده) به هیچ عنوان صورت خود را لمس نکنید و آبی به پوست نزنید. دلیل علمی این ممنوعیت سخت‌گیرانه آن است که منافذ ریز ناشی از تزریق (Micro-channels) هنوز باز هستند و سد دفاعی پوست شکسته شده است، در نتیجه لمس صورت با دست آلوده می‌تواند باکتری‌ها را مستقیماً به عمق درم وارد کرده و باعث عفونت‌های شدید شود، ضمن اینکه شستشوی زود هنگام می‌تواند فاکتورهای رشد گران‌قیمتی را که هنوز جذب بافت نشده‌اند، از روی پوست بشوید و کارایی درمان را کاهش دهد. اگرچه برخی مراکز ممکن است شستشو بعد از ۴ ساعت را مجاز بدانند، اما بر اساس پروتکل‌های استاندارد درماتولوژی و مطالعات بافتی، پایداری لخته فیبرینی که داربست کلاژن‌سازی است، نیازمند زمان بیشتری است و هرگونه دستکاری، مالش یا استفاده از کرم و لوازم آرایشی در این بازه، ریسک التهاب غیرکنترل شده را بالا می‌برد.

مدیریت التهاب و داروهای ممنوعه در مراقبت‌های بعد از پی آر پی صورت

یکی از بزرگترین اشتباهات بیماران که می‌تواند کل پروسه درمان را بی‌اثر کند، مصرف خودسرانه مسکن‌های رایج در قفسه داروخانه‌های ایران برای تسکین درد بعد از پی آر پی است. شما باید بدانید که مکانیسم عمل پی آر پی دقیقاً بر پایه ایجاد یک “التهاب کنترل‌شده” استوار است تا بدن تحریک به ساخت بافت جدید شود، بنابراین مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) نظیر ژلوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و حتی آسپرین (مگر با دستور متخصص قلب) مطلقاً ممنوع است، زیرا این داروها با مهار آنزیم سیکلوکسیژناز، عملکرد پلاکت‌ها را فلج کرده و مانع از آزادسازی فاکتورهای رشد می‌شوند. اگر درد یا سوزش دارید، تنها مسکن مجاز که تداخلی با مکانیسم پلاکت‌ها ندارد، “استامینوفن ساده” (بدون کدئین) است که صرفاً گیرنده‌های درد را آرام می‌کند بدون اینکه پروسه ترمیم بافتی را متوقف سازد. تداخلات دارویی زیبایی مبحث پیچیده‌ای است، اما قاعده کلی این است که ما به التهاب نیاز داریم و سرکوب آن با مسکن‌های قوی یعنی خنثی کردن هزینه‌ای که برای درمان کرده‌اید.

روش صحیح شستشو و انتخاب شوینده در مراقبت بعد از پی آر پی

پس از گذشت بازه ممنوعیت اولیه (۶ ساعت)، نحوه شستشوی صورت باید با ظرافت تمام و شبیه به شستن پوست یک نوزاد انجام شود تا از تحریک مجدد بافت ملتهب جلوگیری گردد. استفاده از آب داغ به دلیل ایجاد اتساع عروقی (Vasodilation) و افزایش احتمال تورم و کبودی ممنوع است و باید حتماً از آب ولرم استفاده کنید؛ همچنین شوینده انتخابی شما باید از نوع “پن‌های غیرصابونی” (Syndet) یا ژل‌های شستشوی بسیار ملایم (Gentle) باشد که pH فیزیولوژیک پوست را به هم نزنند و فاقد هرگونه دانه‌های اسکراب، اسیدهای میوه (AHA/BHA) و مواد لایه‌بردار باشند. تکنیک خشک کردن صورت نیز به اندازه شستشو مهم است؛ هرگز حوله را روی پوست نکشید، بلکه با یک حوله تمیز یا دستمال کاغذی نرم، صرفاً با حرکات ضربه‌ای آرام (Patting) رطوبت را بگیرید، زیرا هرگونه اصطکاک می‌تواند باعث کنده شدن لخته‌های میکروسکوپی و باز شدن مجدد زخم‌های کوچک شود. در نظر داشته باشید که استفاده از آب استخر که حاوی کلر است تا ۴۸ ساعت ممنوع است چرا که کلر یک محرک شیمیایی قوی برای پوستی است که سد دفاعی آن موقتاً ضعیف شده است و بهترین شوینده بعد از میکرونیدلینگ و پی آر پی همواره ملایم‌ترین آن‌هاست.

مدیریت تورم و کبودی با کمپرس و پوزیشن خواب در مراقبت پی آر پی

تورم و کبودی مختصر پس از تزریق، بخشی طبیعی از پاسخ بافتی است، اما برای کنترل آن نباید مرتکب اشتباه خطرناک “یخ‌گذاری مستقیم” شوید؛ قرار دادن یخ مستقیم روی پوست باعث انقباض شدید عروق (Vasoconstriction) و کاهش خونرسانی به بافتی می‌شود که برای ترمیم به اکسیژن و مواد مغذی نیاز مبرم دارد. راهکار صحیح در درمان سریع کبودی تزریق، استفاده از کمپرس سرد غیرمستقیم (Cool Compress) است، به این صورت که چند تکه یخ را درون حوله بپیچید و هر ساعت فقط ۱۰ دقیقه روی نواحی ورم‌کرده قرار دهید تا بدون شوک سرمایی، التهاب اضافی کنترل شود. علاوه بر این، نیروی جاذبه زمین می‌تواند متحد شما در کاهش ورم باشد؛ اگر در شب‌های اول بعد از تزریق به صورت طاق‌باز بخوابید و با استفاده از دو بالش سر خود را با زاویه ۳۰ تا ۴۵ درجه بالاتر از سطح بدن نگه دارید، تخلیه لنفاوی صورت تسهیل شده و صبح روز بعد با ورم (Edema) بسیار کمتری مواجه خواهید شد. همچنین مصرف آناناس تازه (نه کمپوت) که حاوی آنزیم بروملئین است، به عنوان یک راهکار طبیعی و بی‌خطر برای تسریع جذب کبودی‌ها بسیار موثر است.

ممنوعیت آرایش و اهمیت حیاتی ضد آفتاب در مراقبت‌های بعد از پی آر پی

پوست شما پس از پی آر پی در آسیب‌پذیرترین حالت خود نسبت به مواد شیمیایی و اشعه ماوراء بنفش قرار دارد، بنابراین استفاده از هرگونه کرم پودر، پنکیک، پرایمر و حتی ضد آفتاب‌های رنگی (BB Cream) تا حداقل ۲۴ الی ۴۸ ساعت اکیداً ممنوع است. دلیل علمی این ممنوعیت این است که پیگمنت‌ها و ذرات موجود در لوازم آرایشی می‌توانند وارد کانال‌های باز پوست شده و توسط سیستم ایمنی به عنوان جسم خارجی شناسایی شوند که نتیجه آن ایجاد گرانولوم یا حتی تاتوهای میکروسکوپی ناخواسته است. پس از گذشت ۲۴ ساعت، مهم‌ترین محصولی که باید استفاده کنید، ضد آفتاب است، اما نه هر ضد آفتابی؛ باید از ضد آفتاب‌های “مینرال” یا فیزیکال (حاوی زینک اکساید یا تیتانیوم دی‌اکساید) استفاده کنید که جذب پوست نمی‌شوند و لایه‌ای محافظ روی آن تشکیل می‌دهند. اشعه UV خورشید دشمن شماره یک کلاژن‌سازی است و تماس مستقیم با نور خورشید بدون محافظت در ۷۲ ساعت اول می‌تواند منجر به ایجاد لک‌های تیره (PIH) در محل تزریق شود، بنابراین حتی در خانه نیز اگر در معرض نور پنجره یا لامپ‌های هالوژن قوی هستید، محافظت از پوست ضروری است و برای انتخاب بهترین ضد آفتاب برای پوست حساس باید دقت مضاعف داشته باشید.

محدودیت‌های فعالیت بدنی، تعریق و تغذیه جهت افزایش اثر پی آر پی

در ۴۸ ساعت نخست پس از درمان، هرگونه فعالیتی که باعث افزایش ضربان قلب، بالا رفتن فشار خون و تعریق شود، باید متوقف گردد؛ عرق بدن حاوی نمک و اسید لاکتیک است که می‌تواند باعث سوزش شدید پوست و تحریک منافذ باز شود، ضمن اینکه محیط گرم و مرطوب ناشی از تعریق، بستر مناسبی برای رشد باکتری‌ها و ایجاد جوش‌های چرکی فراهم می‌کند. بنابراین حضور در باشگاه، سونا، جکوزی و محیط‌های غبارآلود ممنوع است و حتی آشپزی طولانی در کنار اجاق گاز گرم نیز توصیه نمی‌شود. در عوض، تمرکز خود را بر تغذیه حمایتی بگذارید؛ بدن برای ساخت رشته‌های کلاژن جدید به مواد اولیه نیاز دارد، پس مصرف آب فراوان برای هیدراته نگه داشتن ماتریکس خارج سلولی، و مکمل‌های ویتامین C و روی (Zinc) برای کاتالیز کردن فرآیند کلاژن‌سازی بسیار کمک‌کننده است. در مقابل، مصرف الکل و سیگار تا حداقل یک هفته باید قطع شود، زیرا الکل با دهیدراته کردن بدن و رقیق کردن خون باعث افزایش کبودی می‌شود و نیکوتین سیگار با تنگ کردن عروق ریز پوست، اکسیژن‌رسانی به بافت‌های در حال ترمیم را مختل کرده و نتایج نهایی غذاهای کلاژن ساز و درمان پی آر پی را به شدت تضعیف می‌کند.